استفاده از آنتی بیوتیک ها در خوراک حیوانات

بسیاری از بیماری های عفونی، ویروسی، باکتریایی، انگلی و قارچی به عنوان عوامل تهدید کننده مهم در رونق صنعت طیور و دام شناخته می شوند.

استفاده از آنتی بیوتیک به عنوان محرک رشد در جیره خوراک حیوانات تک معده در دهه ۱۹۴۰ با تغذیه جوجه ها از محصولات جانبی فرایند تخمیری تولید تتراساکلین آغاز شد. آنتی بیوتیک ها در تغذیه دام به دو هدف کلی مصرف می شوند:

• برخی از آنها برای کنترل بیماری های میکروبی بوده

• برخی تحت عنوان آنتی بیوتیک های محرک رشد مصرف می شوند.

از رایج ترین آنتی بیوتیک های مصرفی در خوراک حیوانات می توان به تتراساکلین، سولفونامیدها، سیپروفلوکساسین، آموکسی سیلین و… اشاره کرد. اتحادیه دارویی اروپا (EMA) آنتی بیوتیک ها را با توجه به خطر گسترش انتقال سویه های مقاوم به آنتی بیوتیک در برابر عوامل بیماری زا از حیوانات به انسان ها به چهار دسته طبقه بندی کرده است که دو رده A و B نقش مهمی دارند.

رده A شامل آنتی بیوتیک هایی است که مصرف آنها در دامپزشکی مجاز نیست اما در پزشکی انسانی مجاز هستند. رده B برای سلامت انسان بسیار مهم است و شامل کینولون ها (فلوروکینولون ها و سایر کینولون ها)، سفالوسپورین های نسل سوم یا چهارم (به استثنای آن هایی که مهارکننده های بتالاکتاماز هستند) و پلی میکسین ها را شامل می شود. رده B باید زمانی تجویز شود که هیچ آنتی بیوتیک جایگزین دیگری در رده های C یا D موثر نباشد.

آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی به موادی اطلاق می‌شوند که به طور طبیعی در برخی از گیاهان، میکروارگانیسم‌ها و سایر منابع یافت می‌شوند و قادر به مبارزه با باکتری‌ها و عفونت‌ها هستند. استفاده از این مواد در خوراک دام و طیور به دلیل مزایای بهداشتی و اقتصادی، در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در ادامه به برخی از اطلاعات کلیدی در مورد آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی در خوراک دام و طیور اشاره می‌شود:

 ۱. مزایای استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی:
– کاهش مقاومت آنتی‌بیوتیکی: استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی می‌تواند به کاهش مقاومت باکتریایی کمک کند.
– بهبود سلامت عمومی دام: این مواد می‌توانند به سیستم ایمنی دام‌ها کمک کنند و در نتیجه سلامت عمومی آن‌ها را بهبود بخشند.
– افزایش رشد و تولید: برخی از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی می‌توانند به بهبود رشد و افزایش تولید محصولات دامی کمک کنند.
– کاهش نیاز به داروهای شیمیایی: استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی می‌تواند نیاز به داروهای شیمیایی را کاهش دهد.

۲. منابع آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی:
– گیاهان دارویی: بسیاری از گیاهان مانند زردچوبه، زنجبیل، سیر و آویشن دارای خواص آنتی‌بیوتیکی هستند.
– پروبیوتیک‌ها: باکتری‌های مفید مانند لاکتوباسیلوس و بیفیدوباکتریوم که می‌توانند به عنوان آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی عمل کنند.
– عصاره‌های گیاهی: عصاره‌هایی مانند عصاره رزماری و اکالیپتوس نیز دارای خواص ضدباکتریایی هستند.
– زهر موجودات: برخی از زهرها و مواد تولید شده توسط موجودات مانند زنبورها و مارها نیز خواص آنتی‌بیوتیکی دارند.

 ۳. کاربردها:
– در خوراک دام: آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی می‌توانند در خوراک دام به عنوان افزودنی برای بهبود سلامت و رشد دام‌ها استفاده شوند.
– در دامداری‌های صنعتی: این مواد به ویژه در دامداری‌های صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرند تا از بروز عفونت‌ها جلوگیری کنند.

 ۴. چالش‌ها:
– تحقیقات محدود: هنوز تحقیقات کافی برای اثبات اثرات دقیق و ایمنی آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی در دام و طیور انجام نشده است.
– تنوع ترکیبات: اثرگذاری آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی به ترکیبات موجود در آن‌ها و نحوه استفاده از آن‌ها بستگی دارد.

مهم ترین ویژگی های پروبیوتیک ها:

• مقاوم بودن به نمک های صفراوی و اسیدهای گوارشی

• مقاومت در برابر فرآوری خوراک

• نداشتن عوارض جانبی

• کاهش تعداد میکروارگانیسم های بیماری زا

پروبیوتیک های مخصوص جوجه های گوشتی شامل جنس های لاکتوباسیلوس، استرپتوکوک، باسیلوس، بیفیدوباکتریوم، انتروکوک، آسپرژیلوس، کاندیدا و ساکارومایسس می باشد. باکتری های اسید لاکتیک که متابولیت های ضد قارچی تولید می کنند، باکتری های پروبیوتیک رایج هستند .

استفاده از آنتی‌بیوتیک‌های طبیعی در خوراک دام و طیور می‌تواند گزینه‌ای مفید و ایمن باشد، اما نیاز به تحقیقات بیشتری برای فهم بهتر اثرات آن‌ها و تعیین مقادیر مناسب دارد. همچنین، توجه به اصول بهداشتی و مدیریت صحیح در پرورش دام و طیور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.